Haarverlies is een uitdaging die vele vrouwen treft en kan een diepgaande impact hebben op zelfvertrouwen en eigenwaarde. In deze reeks gaan we dieper in op alopecia, specifiek gericht op vrouwen, en bieden we inzichten, begeleiding en ondersteuning voor degenen die met deze uitdaging te maken hebben.
De complexiteit van alopecia bij vrouwen
Alopecia is meer dan alleen haarverlies. Voor vrouwen kan het een emotionele reis zijn die verschillende vormen aanneemt, variërend van subtiel uitdunnen tot meer uitgesproken patronen van haarverlies. We verkennen de diverse typen alopecia en onderzoeken hoe deze aandoening zich specifiek bij vrouwen manifesteert.
Alopecia androgenetica: erfelijke aanleg voor haaruitval
Wat in de volksmond gewone of klassieke kaalheid wordt genoemd, heet in de geneeskunde alopecia androgenetica. Alopecia androgenetica komt zowel bij mannen als bij vrouwen voor. Haarverlies of dunner wordend haar bij vrouwen door alopecia androgenetica is een proces dat –naast erfelijkheid- wordt beïnvloed door ras, geslacht, leeftijd en een combinatie van genetische en hormonale factoren, waarbij dihydrotestosteron (DHT) een rol speelt.
DHT wordt gevormd uit testosteron via het enzym 5-alfa-reductase en speelt een cruciale rol bij alopecia androgenetica, ook bekend als mannelijke kaalheid. DHT hecht zich aan haarzakjesreceptoren op de hoofdhuid, waardoor de groeifase van het haar wordt verkort en de haarzakjes verzwakken. Hierdoor wordt het haar dunner en zwakker, en groeit het uiteindelijk niet meer terug. Dit begint vaak op specifieke plekken op de hoofdhuid, zoals de middenscheiding bij vrouwen, en kan geleidelijk naar andere delen van de hoofdhuid uitbreiden, resulterend in het kenmerkende haarverliespatroon bij vrouwen met deze vorm van alopecia.
Elk haarzakje kan gedurende een mensenleven ongeveer 20 keer een haar voortbrengen voordat het afsterft. Hoewel een mens pas na 60 tot 90 jaar kaalheid zou kunnen vertonen, veroorzaakt erfelijke kaalheid op jongere leeftijd dunner wordend haar door de gevoeligheid van specifieke haarzakjes voor dihydrotestosteron (DHT).
De groeifase van het haar wordt hierdoor verkort van drie tot vijf jaar tot soms slechts enkele maanden. De getroffen haren worden bij elke haarcyclus fijner en korter. Als dit proces zich bij veel haarzakjes voordoet, merk je dit in eerste instantie doordat je haar volume verliest. Uiteindelijk zal het haarwortelzakje uitgeput raken en verlies je ook daadwerkelijk haren. De gevoeligheid van haarwortelzakjes voor DHT is genetisch bepaald, wat verklaart waarom sommige mensen kaal worden en anderen niet. Het is dus niet relevant of je veel testosteron hebt of veel DHT aanmaakt. Daarom is er ook geen noodzaak om testosteron of DHT in je bloed te laten meten. Dit zegt namelijk niets over de mate van gevoeligheid.
Welke behandelingen zijn er beschikbaar voor alopecia androgenetica?
Een overvloed aan producten en behandelingen beweert haarverlies door alopecia androgenetica (erfelijke kaalheid) te stoppen. Elke paar maanden komt er een nieuwe shampoo, lotion of voedingssupplement op de markt met claims over werkzaamheid. Helaas blijken deze vaak loze beloftes te zijn waarvan de effectiviteit niet wetenschappelijk is bewezen. Desalniettemin zijn er voldoende opties waarvan de werkzaamheid is aangetoond via wetenschappelijke studies.
Hier is een overzicht van behandelingsopties die bij Intermedica worden toegepast, met geschatte percentages van werkzaamheid bij het normaliseren van haarverlies:
Minoxidil-lotion 5%: 25%
Diane-pil, Yasmin-pil of Yaz-pil: 25%
Androcur: 20%
Trix Basic Alpha: 25%
Finasteride: 70%
Dutasteride: 95%
Het is belangrijk op te merken dat de effectiviteit van verschillende producten niet bij elkaar moet worden opgeteld. Soms kan het combineren van producten de effectiviteit van één ervan iets verbeteren.
Daarnaast worden behandelingen aangeboden waarvan het bewijs dat ze het proces van haarverlies door alopecia androgenetica remmen, zwak is. Enkele voorbeelden zijn licht- en lasertherapieën, alsook het injecteren van vitaminen en mineralen in de hoofdhuid (zoals PRP en mesotherapie). Geen van deze behandelingen of therapieën worden bij de Intermedica kliniek uitgevoerd.
Ontdek alles over effectieve behandelingen voor alopecia androgenetica in onze uitgebreide gids!
Hoe zit het met finasteride en dutasteride voor vrouwen met haarverlies door alopecia androgenetica?
Al lange tijd schrijven dermatologen van de Intermedica Kliniek finasteride en dutasteride voor aan vrouwen met haarverlies door alopecia androgenetica, met positieve klinische resultaten. Deze geneesmiddelen worden off-label voorgeschreven, wat betekent dat ze worden voorgeschreven voor een ander doel of op een andere manier dan waarvoor ze van origine zijn goedgekeurd. Dit gebeurt uitsluitend op basis van de professionele beoordeling van een van onze gespecialiseerde artsen, waardoor het wettelijk is toegestaan binnen bepaalde regelgeving. Oorspronkelijk zijn finasteride en dutasteride goedgekeurd voor en worden ze voorgeschreven bij prostaatproblemen, maar ze blijken in lage doseringen ook effectief te zijn bij het voorkomen van haarverlies door alopecia androgenetica, een zogenaamde positieve bijwerking.
Deze medicijnen hebben invloed op de hoeveelheid dihydrotestosteron (DHT) in het bloed. DHT is belangrijk voor de ontwikkeling van mannelijke genitaliën, een proces dat begint in de baarmoeder en doorgaat tot het einde van de puberteit bij mannen. Om zelfs het kleinste risico op genitale afwijkingen bij een mannelijke foetus te voorkomen, zijn strenge regels van toepassing op het voorschrijven van finasteride en dutasteride.*
De Intermedica Kliniek kan onder specifieke voorwaarden finasteride of dutasteride voorschrijven aan vrouwen. Deze voorwaarden omvatten:
- Onvruchtbaarheid (post-menopauzaal, sterilisatie).
- Finasteride of dutasteride is in jouw situatie de enige mogelijke behandeling (andere behandelingen zijn niet of onvoldoende werkzaam gebleken).
- Je bent volledig geïnformeerd over de voor- en nadelen van finasteride/dutasteride en tekent een verklaring van 'informed consent'.
- Overleg heeft plaatsgevonden met de apotheek die het geneesmiddel aflevert.
Het is de dermatoloog die elke patiënt en situatie beoordeelt en beslist over het voorschrijven van deze medicijnen.
In 2013 hebben dermatologen van de Intermedica Kliniek in samenwerking met internationaal gerenommeerde trichologen retrospectief onderzoek uitgevoerd naar de effectiviteit van finasteride en dutasteride bij gebruik door vrouwen met alopecia androgenetica. De resultaten van dit onderzoek zijn beschikbaar om te lezen via onderstaande link of kunnen in PDF-formaat worden gedownload.
PDF wetenschappelijke publicatie: “The effectiveness of finasteride and dutasteride used for 3 years in women with androgenetic alopecia”.Ids H. Boersma, Arnold P. Oranje, Ramon Grimalt, Matilde Iorizzo, Bianca M. Piraccini, Emiel H. Verdonschot
*Het bijwerkingencentrum Lareb heeft in de periode tussen 2005 en 2014 tien meldingen ontvangen van mogelijke bijwerkingen van finasteride/dutasteride bij vrouwen. Twee van deze meldingen betrof het gebruik van finasteride tijdens een zwangerschap. Op grond hiervan wordt apotheken geadviseerd geen finasteride en dutasteride af te leveren aan vruchtbare vrouwen. Het volledige bericht van Lareb vind je hier.
Pleksgewijze kaalheid bij vrouwen: wat je moet weten over Alopecia Areata
Alopecia areata, ook wel pleksgewijze kaalheid genoemd, is een haaruitvalaandoening die vrouwen van alle leeftijden kan treffen. Het wordt gekenmerkt door het plotseling verschijnen van ronde of ovale kale plekken op de hoofdhuid, en soms ook op andere behaarde gebieden zoals wenkbrauwen of wimpers.
Voor vrouwen kan alopecia areata een onverwachte ervaring zijn, waarbij plotselinge en onregelmatige haarverliesplekken ontstaan. Deze kale plekken kunnen variëren in grootte en aantal, waardoor ze soms moeilijk te voorspellen zijn.
De exacte oorzaak van alopecia areata blijft onduidelijk, maar het wordt verondersteld een auto-immuunziekte te zijn, waarbij het immuunsysteem gezonde haarzakjes aanvalt. Erfelijkheid lijkt ook een rol te spelen, aangezien deze aandoening vaker voorkomt bij mensen met familieleden die auto-immuunziekten hebben.
Meer over de oorzaken van alopecia areata
Het onvoorspelbare karakter van alopecia areata kan een emotionele tol eisen. Vrouwen kunnen stress, onzekerheid en een afname van zelfvertrouwen ervaren. Het is belangrijk om naast medische behandelingen aandacht te besteden aan emotionele ondersteuning. Het zoeken naar steun bij familie, vrienden of ondersteuningsgroepen kan enorm helpen.
Alopecia areata ontstaat door een verstoring in het afweersysteem, waarbij het lichaam haarzakjes aanvalt, wat resulteert in haarverlies en het ontstaan van kale plekken. Normaal gesproken beschermt het afweersysteem ons tegen lichaamsvreemde stoffen en organismen zoals virussen en bacteriën, maar bij alopecia areata richt het zich onbedoeld tegen de eigen haarzakjes, wat leidt tot haarverlies.
De precieze oorzaak van alopecia areata blijft grotendeels onduidelijk, hoewel meerdere factoren hieraan ten grondslag kunnen liggen. Er wordt gedacht aan mogelijke triggers zoals auto-immuun schildklierlijden, vitiligo, psychiatrische stoornissen en stress. Echter, niet alle genoemde factoren hebben wetenschappelijk bewijs als oorzaak voor deze aandoening. Ondanks dat stress vaak wordt geassocieerd als een mogelijke oorzaak, ontbreekt sluitend bewijs dat stress alopecia areata daadwerkelijk veroorzaakt.
Alopecia areata komt voor bij ongeveer één op de 500 Nederlanders, waarbij vrouwen vaker worden getroffen en de eerste aanval zich vaak op jeugdige leeftijd manifesteert. Hoewel uitgebreid onderzoek is gedaan, blijft de exacte oorzaak van alopecia areata grotendeels onverklaard, en het blijft een complexe aandoening waarvoor meer onderzoek nodig is.
Behandelingsopties voor alopecia areata zijn beschikbaar. Voor een persoonlijk advies en behandelingsopties kun je een afspraak maken bij onze dermatoloog.
Welke behandelingsopties zijn er bij alopecia areata?
De behandeling begint met het kaderen van de situatie, het verminderen van angst en stress, en het vastleggen en monitoren van de aandoening. Indien de aandoening na één jaar niet in remissie is, kan actieve behandeling worden overwogen. Dit kan zelfs eerder worden overwogen als blijkt dat veel haarfollikels gedurende het eerste jaar aanzienlijk kleiner worden.
Om het verloop van de aandoening in het eerste jaar te volgen, worden overzichtsopnamen en microscopische beelden van de kale plekken gemaakt. Op deze microscopische beelden wordt de diameter van de plek waar het haar uitkomt gemeten. Als deze diameter afneemt, wordt ook het haarzakje kleiner.
Hoewel de precieze oorzaken van alopecia areata niet duidelijk zijn, suggereren studies dat het aanvullen van normale voeding nuttig kan zijn bij het herstel van de aandoening. Er wordt gekeken naar vitamines B5, B6, B8 en B12, tweewaardig ijzer en zink om het proces van alopecia areata te stoppen en het herstel positief te beïnvloeden. Bij herstel moet de huid plotseling veel haren aanmaken, waarvoor specifieke voedingsstoffen nodig zijn. Om tekorten te voorkomen, kan de voeding worden aangevuld met isoflavonen, betasitosterol en L-cysteïne.
De activiteit van de aandoening wordt beoordeeld om te voorspellen of er sprake is van progressie, stabilisatie of remissie. Als progressie of stabilisatie wordt verwacht, kan behandeling worden overwogen. De leeftijd van de patiënt speelt een rol bij de keuze van de behandeling(en).
Kaalheid in de voorste haarlijn, frontale fibroserende alopecia
Frontale fibroserende alopecia, ook wel bekend als FFA, is een vorm van chronisch haarverlies die voornamelijk voorkomt bij vrouwen na de menopauze. Het wordt gekenmerkt door een geleidelijke terugtrekking van de haarlijn aan de voorzijde en zijkanten van de hoofdhuid, vaak gepaard gaande met roodheid, jeuk en een branderig gevoel. Hoewel de exacte oorzaak van FFA onbekend is, wordt gedacht dat het een auto-immuunziekte is waarbij het immuunsysteem de haarfollikels aanvalt en littekenvorming veroorzaakt.
De diagnose van FFA wordt gesteld op basis van klinisch onderzoek en soms een huidbiopsie. Er zijn behandelingsopties beschikbaar om de progressie van de aandoening te vertragen.
De aandoening kan hardnekkig zijn en zal uiteindelijk soms uitdoven, maar kan ook onomkeerbaar haarverlies veroorzaken.
Wat is de oorzaak van frontale fibroserende alopecia?
Frontale fibroserende alopecia is een auto-immuunziekte waarbij ontstekingen rondom haarfollikels optreden, wat zichtbaar kan zijn als rode puntjes op de hoofdhuid. Deze ontstekingen leiden tot littekenvorming.
De aandoening treft voornamelijk vrouwen na de menopauze en wordt gekenmerkt door een geleidelijke terugtrekking van de haargrens aan de voor- en zijkanten van de hoofdhuid. Dit gaat vaak gepaard met roodheid, jeuk en een branderig gevoel.
De behandeling is gebaseerd op het zo snel mogelijk onder controle brengen van de ontstekingen, alsmede behoud en verbetering van de kwaliteit van de resterend haren.
Alopecia bij vrouwen omarmen en ondersteunen
We hopen dat deze informatie je een helder inzicht heeft gegeven in de diverse vormen van alopecia bij vrouwen, de behandelingen en mogelijke wegen naar ondersteuning. Het is van cruciaal belang dat we actie ondernemen en elkaar ondersteunen in deze uitdaging. Onthoud dat je niet alleen bent en dat er verschillende manieren zijn om met alopecia om te gaan.
Bij onze kliniek staan we klaar om je te begeleiden en te ondersteunen. We bieden persoonlijke checks en meetings aan, waar je meer te weten kunt komen over de beschikbare opties en behandelingen. Aarzel niet om contact met ons op te nemen en de eerste stap te zetten naar een oplossing die bij jou past. Samen kunnen we de impact van alopecia verminderen en elkaar steunen op deze reis naar zelfvertrouwen en herstel.