Haaruitval bij vrouwen

Wat is er te doen aan haaruitval bij vrouwen?

Haaruitval, dunner wordend haar en kaalheid zijn niet uitsluitend een mannenprobleem. Na het veertigste levensjaar ervaart 40% van alle vrouwen dat hun haar dunner wordt. Dat is spijtig, want haar vormt een belangrijk deel van uw identiteit.
Extreme stress-situaties kunnen leiden tot bovenmatig haaruitval. Een bevalling of een ziekte kan er de oorzaak van zijn dat uw lichaam haar enige tijd extreem veel haar zal afstoten. Verder speelt erfelijkheid een grote rol. Omdat haaruitval bij vrouwen als emotioneel zeer belastend wordt ervaren is het belangrijk is om een gespecialiseerd dermatoloog te consulteren. Op die manier zult u precies te weten komen wat de oorzaak is van het haaruitval dat u ervaart en wat de behandelopties zijn.

Een goede diagnose is van essentieel belang voor de keuze van een behandeling en de voorspelling van het behandelresultaat. Voor een persoonlijk consult met een dermatoloog over uw haarprobleem, kunt u een afspraak maken.
Wilt u onze haarkliniek bezoeken, dan krijgt u hier een indruk van wat u kunt verwachten.

De meest voorkomende oorzaken voor overmatig haaruitval bij vrouwen zijn:

Erfelijke aanleg voor haaruitval (Alopecia androgenetica)

Wat in de volksmond gewone of klassieke kaalheid wordt genoemd, heet in de geneeskunde alopecia androgenetica. Haaruitval bij vrouwen door alopecia androgenetica is een proces dat –naast erfelijkheid- wordt beïnvloed door ras, geslacht, leeftijd en hormoonhuishouding. Bij vrouwen komt de gewone of klassieke kaalheid (alopecia androgenetica) vooral tot uiting op de middenlijn van het hoofd. De haren worden achter de haargrens steeds dunner en de hoofdhuid schijnt door. Gezien hun leeftijd wijten vrouwen het dunner worden van de haren vaak aan de (beginnende) overgang, terwijl de oorzaak vooral in de erfelijke aanleg gezocht moet worden.

Wat is de oorzaak van alopecia androgenetica?

Elk haarzakje kan per mensenleven ongeveer 20 keer een haar voortbrengen, waarna het afsterft. Omdat elke haar drie tot vijf jaar in het haarzakje blijft zou een mens pas na verloop van 60 tot 90 jaar kaalheid kunnen vertonen. Kaalheid op jeugdiger leeftijd met een erfelijke oorzaak wordt veroorzaakt door de mate van gevoeligheid van bepaalde haarzakjes voor het hormoon dihydrotestosteron (DHT).

Dit DHT wordt onder invloed van een enzym (5-alpha-reductase, type I en II) gevormd uit het hormoon testosteron. Het DHT bindt zich aan de androgeenreceptor (een ‘biologisch magneetje’) van het haarwortelzakje, dat daardoor minder goed doorbloed wordt. De groeifase van de haar wordt daardoor verkort van drie à vijf jaar tot slechts enkele maanden. De aangedane haren worden met iedere haarcyclus fijner en korter en het haarwortelzakje sterft uiteindelijk versneld af. Als dit proces zich bij veel haarzakjes voordoet, wordt de haardos steeds dunner.
Het aantal androgeenreceptoren dat een mens heeft is genetisch bepaald en dat verklaart waarom sommige mensen wel en anderen niet kaal worden.

De behandeling van alopecia androgenetica

Er zijn nogal wat producten en behandelingen die een werking claimen bij het stoppen van haarverlies door alopecia androgenetica (erfelijke kaalheid). Omdat de geneesmiddelen finasteride en dutasteride alleen onder zeer strikte voorwaarden aan vrouwen mogen worden voorgeschreven zijn vrouwen, méér dan mannen, voor een goed advies overgeleverd aan de deskundigheid van de (huis)arts of dermatoloog.
Er zijn erg veel producten in omloop die een werkzaamheid claimen tegen haarverlies door alopecia androgenetica bij vrouwen, maar dit niet of onvoldoende wetenschappelijk hebben aangetoond. Elke twee maanden komt er een nieuwe shampoo, lotion of voedingssupplement op de markt waarvan de werkzaamheid wordt beweerd. Dat maakt de keuze voor een behandeling moeilijk.

Wat werkt wel?

De werkzaamheid van de producten kan worden uitgedrukt als percentage van een volledige werkzaamheid, waarbij het haarverlies volledig is genormaliseerd. De effectiviteit van de producten waarvoor wetenschappelijk bewijs beschikbaar is, is als volgt (schattingen):

Minoxidil-lotion: 25%
Diane-pil, Yasmin-pil of Yaz-pil: 25%
Trix Basic Alpha + Trix Basic Beta: 25%
Aminexil : 20%
Androcur: 20%
Overige voedingssupplementen: 0-10%
Shampoos met Aminexil: 5%
Overige shampoos en lotions: 0-2%

De effectiviteit van de diverse producten mag niet bij elkaar worden opgeteld. Wel kan de effectiviteit van het ene product iets worden verbeterd als daarbij nog een ander product wordt gebruikt.

Daarnaast worden behandelingen aangeboden waarvan eveneens slechts een zwak bewijs voorhanden is dat deze het proces van haarverlies door alopecia androgenetica remmen. Voorbeelden van dergelijke behandelingen zijn licht- en laserbehandelingen en de inspuiting in de hoofdhuid van vitaminen en mineralen (mesotherapie).

Finasteride en dutasteride voor vrouwen?

De geneesmiddelen finasteride en dutasteride worden al lange tijd en met goede klinische resultaten voorgeschreven aan vrouwen met haarverlies door alopecia androgenetica door de artsen en dermatologen van de Intermedica Kliniek. Deze geneesmiddelen werden off-label voorgeschreven.

Door de dermatologen van de Intermedica Kliniek is in 2013 in samenwerking met internationaal befaamde trichologen retrospectief onderzoek uitgevoerd. De resultaten van dit onderzoek kunt u hier (klik) lezen of hieronder in PDF formaat downloaden.

PDF wetenschappelijke publicatie: “The effectiveness of finasteride and dutasteride used for 3 years in women with androgenetic alopecia”.
Ids H. Boersma, Arnold P. Oranje, Ramon Grimalt, Matilde Iorizzo, Bianca M. Piraccini, Emiel H. Verdonschot

Voorwaarden bij voorschrijven aan vrouwen

Het is mogelijk om finasteride of dutasteride voor te schrijven aan vrouwen als:
– er sprake is van onvruchtbaarheid (post-menopauzaal, gesteriliseerd)*
– finasteride of dutasteride in uw situatie de enige mogelijke behandeling is (en dus andere behandelingen niet of onvoldoende werkzaam zijn);
– u volledig bent geïnformeerd omtrent de voor- en nadelen van finasteride/dutasteride (“informed consent”);
– overleg heeft plaatsgevonden met de apotheek die het geneesmiddel aflevert.
Het is uitsluitend de dermatoloog die de situatie beoordeelt en beslist.

*Het bijwerkingencentrum Lareb heeft in de periode tussen 2005 en 2014 tien meldingen ontvangen van mogelijke bijwerkingen van finasteride/dutasteride bij vrouwen. Twee van deze meldingen betrof het gebruik van finasteride tijdens een zwangerschap. Op grond hiervan wordt apotheken geadviseerd geen finasteride en dutasteride af te leveren aan vruchtbare vrouwen. Het volledige bericht van Lareb vindt u hier.

Haaruitval bij vrouwen door ‘stress’ (Telogeen effluvium)

Deze vorm van haaruitval bij vrouwen kan een gevolg zijn van fysieke of psychische stress, zoals hoge koorts, infecties, bloedarmoede, een operatie, een ongeval, emotionele problemen, een streng dieet, alcoholmisbruik. Veel vrouwen gaan door een fase van telogeen effluvium na een bevalling. De haarwortel stopt met groeien en trekt zich versneld terug in de rustfase van de haargroeicyclus. De haren vallen meer en gemakkelijker uit dan ‘normaal’ bij het borstelen of bijvoorbeeld wanneer de handen door het haar worden gehaald. De haren groeien meestal na circa zes maanden weer terug. In sommige gevallen is er sprake van een chronisch telogeen effluvium en houdt de overmatige haaruitval bij vrouwen vele maanden tot zelfs jaren aan. Als u meer dan de gemiddelde 100 haren per dag verliest heeft u mogelijk te maken met een telogeen effluvium.

De behandeling van telogeen effluvium

U kunt het natuurlijk herstel van uw haren ondersteunen door uw gezonde, dagelijkse dieet aan te vullen met een voedingssupplement, bijvoorbeeld Trix Basic dat speciaal voor dit doel werd ontwikkeld.

Pleksgewijze kaalheid (Alopecia areata)

Haaruitval treedt op in de vorm van ronde of ovale plekken is er sprake van pleksgewijze kaalheid (alopecia areata), waarbij de huid niet verlittekent. Deze vorm van kaalheid wordt veroorzaakt door een storing in het afweersysteem. Het verloop van pleksgewijze kaalheid is niet voorspelbaar. Elk behaard gebied van de huid kan aangedaan worden, met uitzondering van grijze haren. Het beloop is onvoorspelbaar. Het ziektebeeld is geeft geen lichamelijke klachten maar leidt vaak tot bezorgdheid en angst bij de patiënt en de familie.
De ronde plekken kunnen groter worden, maar ook kleiner. De kale plekken kunnen weer geheel begroeid raken met haren, maar ook een gedeeltelijke dunne begroeiing is mogelijk. Als de kale plekken verdwijnen kunnen deze over een lange reeks van jaren wegblijven, maar kunnen ook na enkele maanden terugkeren.

Wat is de oorzaak van alopecia areata?

De afweer richt zich normaliter tegen lichaamsvreemde stoffen en organismen zoals virussen, bacteriën en splinters. Door een verandering in het afweersysteem richt de afweer zich plotseling op de lichaamseigen haarzakjes die daarbij de haren verliezen. Er ontstaan kale plekken. Aanvankelijk blijft de aanwezigheid van de haarzakjes in de kale huid waarneembaar, maar naarmate de afwijking langer voortduurt worden de haarzakjes kleiner. Alopecia areata komt voor bij ongeveer één op de 500 Nederlanders. Vrouwen hebben het vaker dan mannen en het komt vaker voor op jeugdige leeftijd dan op oudere leeftijd. Van alle alopecia areata patiënten heeft 60% de eerste aanval onder de leeftijd van 20 jaar. De oorzaak van alopecia areata is niet geheel bekend. Waarschijnlijk is er sprake van meer dan één oorzakelijke factor. De aandoening blijft afwezig zolang minimaal één van de oorzakelijke factoren afwezig is. Mogelijke oorzakelijke factoren zijn auto-immuun schildklierlijden, vitiligo, psychiatrische stoornissen en pathologische stress. Niet alle factoren zijn echt bewezen. Stress, bijvoorbeeld, wordt algemeen aangemerkt als een van de oorzakelijk factoren maar hiervoor is nooit wetenschappelijk bewijs geleverd.

De behandeling van alopecia areata

De behandeling is in eerste instantie gericht op het inkaderen van de problematiek, het reduceren van de angst en stress en het vastleggen en monitoren van de aandoening.
Als de aandoening na één jaar niet in remissie is kan een actieve behandeling worden overwogen. Een actieve behandeling kan sneller worden overwogen als blijkt dat veel haarfollikels in de loop van het eerste jaar substantieel kleiner worden.

Om het verloop van de aandoening in het eerste jaar te volgen worden overzichtsopnamen en microscopische beelden van de haarloze plekken gemaakt. Op de microscopische beelden wordt de diameter van de uittreedplaats van de haren bepaald. Bij een afname van de diameter van de uittreedplaats neemt ook de diameter van het haarzakje af.
Hoewel onduidelijk is welke oorzakelijke oorzaken precies een rol spelen bij alopecia areata worden in de literatuur aanwijzingen gevonden dat de aanvulling van de normale voeding behulpzaam kan zijn bij het herstel van de aandoening. Het gaat daarbij om de vitaminen B5, B6, B8 en B12, ijzer (tweewaardig) en zink om het proces van alopecia areata te stoppen en herstel positief te conditioneren. Bij een herstel moet de huid plotseling veel haren aanmaken waarvoor specifieke stoffen zijn benodigd. Om een tekort aan deze stoffen te voorkomen wordt de voeding aangevuld met isoflavone, betasitosterol en L-cysteine.

De activiteit van de aandoening wordt beoordeeld: wordt progressie, stabilisering of remissie verwacht. Als progressie of stabilisering van de afwijking wordt verwacht kan gekozen worden voor een behandeling. Bij de keuze van de behandeling(en) is de leeftijd van de patiënt van belang. Dit resulteert in het volgende beslis- en behandelschema:

Behandelschema bij alopecia areata

De behandeling van alopecia areata is afhankelijk van meerdere factoren.
U ziet een schematische weergave op deze pagina (klik).
Een persoonlijk behandelplan wordt altijd besproken met een van onze dermatologen en kan afwijken van dit schema.

Kaalheid in de voorste haarlijn (Frontale fibroserende alopecie)

Frontale fibroserende alopecie komt voor bij vrouwen in en na de menopauze. De aandoening kenmerkt zich door haarverlies in de voorste haarlijn, doorlopend tot boven de oren.
De aandoening kan hardnekkig zijn, dooft uiteindelijk uit, maar zal onomkeerbaar haarverlies veroorzaken.

Wat is de oorzaak van frontale fibroserende alopecie?

Frontale fibroserende alopecie is een auto-immuunziekte waarbij rond de haarfollikels ontstekingen optreden die kunnen worden waargenomen als rode puntjes op de hoofdhuid.

De behandeling van frontale fibroserende alopecie

De behandeling is gebaseerd op het zo snel mogelijk onder controle brengen van de ontstekingen, alsmede behoud en verbetering van de kwaliteit van de resterend haren.